zaterdag 17 november 2012

De 2e Perzische Oorlog: de Slag bij Thermopylae en Salamis

De Tweede Perzische Oorlog begon in 480 v.Chr. Opnieuw trok een groot Perzisch leger op tegen de Grieken onder leiding van Koning der Perzen, Xerxes I, de zoon van Darius I. Het Perzische leger stak de Hellespont over en marcheerde zuidwaarts, richting Athene. Dit leidde tot een zeldzame saamhorigheid onder de Griekse stadstaten, waarbij het maritiem sterke Athene en het vooral te land zeer krijgshaftige Sparta de hoofdrol speelden.


De Tweede Perzische Oorlog

Voor de inwoners van Athene en haar ommeland, was de overwinning op de Perzen bij Marathon in 490 v.Chr. het hoogtepunt uit de historie van de stadstaat. Met twee tegen één waren de Atheners de onderliggende partij, maar dankzij een geslaagde cavalerie aanval onder leiding van generaal [B]Miltiades[/B] lukte het om de Perzen te verrassen zodat zij op de vlucht sloegen. Door deze overwinning begonnen de Atheners zichzelf steeds meer te zien als het centrum van de Griekse cultuur en macht. Voor het Perzische Rijk van Koning der Perzen Darius II was deze nederlaag echter niet meer dan een kleine smet op het blazoen van het grote, machtige Rijk dat op dat moment het grootste gedeelte van de bekende wereld overheerste. De Atheners wisten dan ook dat het slechts een kwestie van tijd zou zijn alvorens de Perzen opnieuw richting Griekenland zouden trekken om de geleden nederlaag te revancheren. Deze tijd brak aan toen Darius II op vierenzestigjarige leeftijd in het jaar 486 v.Chr. overleed en werd opgevolgd door zijn zoon Xerxes.
In 484 v.Chr. kwamen de Atheners erachter dat Xerxes een grootschalige invasie aan het voorbereiden was. Door het gehele Perzische Rijk werden honderden schepen gebouwd voor de Perzische armada. De Atheners waren echter na de Slag bij Marathon niet op hun lauweren gaan rusten. Er ontspon zich een politieke strijd tussen Aristides en Themistocles, twee vooraanstaande politici. Het grote vraagstuk was wat te doen met de grote hoeveelheid gewonnen zilver uit de Laurium-mijnen. Aristides wilde het zilver verdelen onder de Atheense burgers. Themistocles wilde het zilver echter gebruiken om tweehonderd schepen te laten bouwen ter verdediging tegen een Perzische invasie. Uiteindelijk koos de volksvergadering voor het plan van Themistocles door Aristides te ostraciseren, waardoor hij voor tien jaar verbannen werd uit Athene. Naast de bouw van schepen ging Athene ook een bondgenootschap aan met de Peloponnesische Bond. Dit was een alliantie tussen een groot aantal staten in de Peloponnesos onder het leiderschap van Sparta. In deze nieuw gevormde alliantie genaamd de Helleense Bond bleef Sparta de leiding houden over de vloot en het landleger.


De Slag bij Thermopylae
In de lente van 481 v.Chr. waren de voorbereidingen van de Perzen klaar en vertrok er een groot leger ter land en ter zee richting Thermopylae. De Perzische koning had berekend dat het leger er ongeveer veertien dagen over zou doen om te voet Thermopylae te bereiken. De vloot zou deze reis echter binnen vier dagen kunnen volbrengen. Xerxes gaf zijn vloot dan ook het bevel om aan de noordelijke kant van het eiland Euboea te wachten op de komst van het leger. De Atheense vloot lag voor het nabij gelegen eiland Artemission, hierdoor kon het goed de sterkte van de Perzische vloot inschatten. Al varende naar Artemission kreeg de Perzische vloot te maken met zware stormen die een groot deel van Perzische vloot vernietigde. De schepen die niet ten onder gingen door de stormen probeerden om Euboea heen te varen om zo de Atheense vloot, dat wegens de stormen beschutting had gevonden aan de oostkust van het eiland, in de rug aan te vallen. De Perzen kregen echter ten zuiden van Euboea opnieuw te maken met zware stormen, waardoor er opnieuw een groot aantal schepen verloren gingen. Ondertussen had de koning van Sparta, Leonidas, zijn troepen gestationeerd in de nauwe bergpas bij Thermopylae. Met aan de rechterzijde de Golf van Malia en aan de linkerzijde het gebergte de Kallidromos was de plek bij uitstek geschikt om het grote Perzische leger  verdere opmars richting Centraal Griekenland te beletten.
Het landleger van Xerxes trok vanuit Lamia langs de kustlijn richting Thermopylae om daar de strijd aan te gaan met het Spartaanse leger. De elitestrijders van het Perzische leger, de zogenaamde ‘Onsterfelijken', probeerden een weg te zoeken via het gebergte om zo de Spartiaten in de rug aan te vallen. Dit plan lukte toen de Griekse verrader Ephialtes de ‘Onsterfelijken’ door het gebergte via de ‘Hoge Vallei Pas’ leidde. Toen Leonidas daar achter kwam werd hij gedwongen om zijn leger in tweeën te splitsen. Ondanks de veel kleinere troepenmacht van de Spartiaten wisten zij lang stand te houden, maar uiteindelijk lukte het de Perzen toch om door de Spartaanse verdedigingslinie heen te breken om zo verder te trekken richting Centraal Griekenland.
De sterk in aantal verminderde Perzische vloot en het landleger kwamen bijeen in Alpeni. De overwinning bij Thermopylae opende de weg naar Athene waar Themistocles het grootste gedeelte van de Atheense bevolking al voor de nederlaag al had geëvacueerd naar het eiland Salamis. Er brak paniek uit onder de Atheners die achtergebleven waren toen deze hoorden van het verlies van het Spartaanse leger. Velen van hen vertrokken ook richting Salamis. Niets stond de Perzen nu nog in de weg om richting Athene te trekken. Drie maanden na zijn vertrek uit Susa, de hoofdstad van het Perzische Rijk, stond Xerxes oog in oog met de stad die verantwoordelijk was voor de nederlaag van zijn vader tien jaar geleden bij Marathon. Athene werd ingenomen en de Acropolis, het religieuze centrum, werd in brand gestoken.


De Slag bij Salamis
Xerxes wist dat als hij het verzet in Athene wilde verstommen, hij het eiland Salamis, dat na de inname van Athene het centrum van het Atheense bestuur en tevens het laatste Griekse bolwerk van verzet tegen de Perzen was, moest innemen en vernietigen. Xerxes was er ondertussen achtergekomen dat de Perzische schepen die ondanks dat ze ver in de meerderheid waren in een nauwe ruimte niet onderdeden voor de Atheense schepen. De Koning der Perzen wist dan ook dat de terugtrekking van de Atheense vloot richting de nauwe Straat van Salamis een plan was om de Perzische vloot in de val te lokken. Xerxes bedacht toen het plan om een brug te bouwen vanaf het Griekse vasteland naar het eiland Pharmakoussae, zodat de Perzische vloot vanaf dat eiland, maar enkele meters ondiep water hoefde te doorkruizen om Salamis te bereiken. Dankzij de bijna onuitputbaar hoeveelheid Perzische soldaten moest het in staat zijn om deze brug te bouwen. Toch liep de bouw van deze brug uit op een grote mislukking, omdat de Atheners beschikten over goede schutters die de Perzen ervan weerhielden de brug te bouwen. Het werd langzamerhand duidelijk dat de enige oplossing dat een einde aan het conflict kon maken een zeeslag zou zijn.
De Perzische vloot werd in tweeën opgesplitst, zodat een gedeelte de strijd kon aangaan met de Atheense vloot, terwijl het andere deel verse manschappen ophaalde om de frontschepen te voorzien van goed uitgeruste roeiers. De dag voor de grote zeeslag stuurde Xerxes zijn vloot erop uit om de vijand zo uit te dagen dat zij ten strijde zouden trekken, maar de Atheense vloot bleef in de haven. Diezelfde avond stuurde Themistocles de Griekse slaaf Sicinnus naar Xerxes met het bericht dat de Atheense vloot bereidt was zich over te geven. De vloot die overdag nog geprobeerd had om de Atheners tot vechten uit te dagen hoorde dit nieuws toen zij alweer terug geroeid waren naar de Perzische thuisbasis in Phaleron. Xerxes wantrouwde het bericht van Themistocles en stuurde de Perzische vloot weer terug naar de frontlinie met het bevel om de volgende ochtend de aanval op de Atheense vloot te openen. Het liep echter compleet anders. Nog voor de Perzen zich goed en wel gegroepeerd hadden opende de Atheense vloot de aanval op de Perzen.
Vanuit alle windhoeken werd de Perzische vloot aangevallen. De Perzische roeiers, die uitgeput waren van de terugvaart naar het front, waren niet in staat om buiten het bereik van de snelle en wendbaardere Atheense schepen te blijven. De Perzische schepen werden geramd en geënterd, waardoor er een man tegen man gevecht ontstond. Op deze manier werden er meer dan tweehonderd Perzische schepen ontmanteld en vernietigd. Xerxes die deze grote nederlaag vanaf een afstand aan het bekijken was keerde met zijn gevolg terug naar Perzisch grondgebied.


Einde van de 2e Perzische Oorlog
Na de vernietiging van de Perzische vloot bij Salamis begonnen de Atheners met het herstellen van hun vloot, want ook Athene was niet ongeschonden uit de strijd gekomen. Hierbij speelde vooral de gedachte dat zij voorbereidt moesten zijn om opnieuw een invasie van de Perzen te stoppen. Xerxes had echter genoeg van de Grieken en liet het vervolg van de invasie over aan zijn trouwe generaal Mardonius. In de lente van 479 v.Chr. kwam het Perzische leger onder leiding van Mardonius tegenover het grootste Griekse leger uit de geschiedenis, onder leiding van de nieuwe koning van Sparta, Pausanias, te staan. De Perzische troepen werden totaal vernietigd. Bijna gelijktijdig vernietigde de Atheense vloot alle Perzische schepen voor de kust van Mykale. De invasie van de Perzen was nu volledig afgeslagen, maar van een einde aan de Perzische dreiging was geen sprake. Het voorkomen van een nieuwe Perzische invasie zou nog jarenlang het Griekse beleid ten aanzien van het buitenland vormen.
De Helleense eenheid die door de Perzische Oorlogen was ontstaan viel al snel na de overwinningen bij Plataeae en Mykale uit elkaar. Nieuw was dit keer wel dat Griekenland niet terugviel in de oude rivaliteit tussen een groot aantal stadstaten, maar dat er twee hegemonieën ontstonden. Sparta bleef leider van de Peloponnesische Bond terwijl Athene een nieuw bondgenootschap formeerde, namelijk de Delisch-Attische Bond wat uiteindelijk werd omgeturnd in een groot Atheens imperium. De rivaliteit tussen deze twee machtsblokken zou bijna tachtig jaar duren en zijn climax vinden in de Peloponnesische Oorlog die tussen 431 en 404 v.Chr. plaatsvond.

2 opmerkingen:

  1. "Spartiaten"? Zijn toch Spartanen? "Bereid" en "voorbereid" toch niet met dt als verleden deelwoord. Verder héél interessante informatie. Wij zaten pas twee weken op Aigina met zicht op Salamis en Athene. Danku!

    BeantwoordenVerwijderen
  2. De slag bij Plataea hoort ook nog bij de 2de perzische oorlrog

    BeantwoordenVerwijderen